Nikolai Ludwig von Zinzendorf (1700-1760)
Nikolai Ludwig, graaf van Zinzendorf en van Pottendorf, werd in 1700 geboren. Hij studeerde rechten aan de Universiteit van Wittenberg en trouwde met barones Erdmuth Dorothea. Vanuit zijn landgoed wilde Von Zinzendorf het piëtistische gedachtegoed van Philipp Jakob Spener verder uitdragen. Samen met anderen begon hij samenkomsten te beleggen en veel literatuur te verspreiden.
In 1722 kwam een groep van zo’n honderd vluchtelingen uit Moravië en Bohemen (gelegen in het huidige Tsjechië) naar Duitsland. Zij waren ‘Boheemse Broeders’, volgelingen van Johannes Hus, die te lijden hadden onder de contrareformatie van de Rooms-Katholieke kerk. Von Zinzendorf onthaalde hen gastvrij op zijn landgoed. Zij bouwden het dorp Herrnhut (deze naam betekent: onder de hoede des Heeren) op een deel van zijn terrein. In latere jaren namen ook andere groepen uit verschillende kerkelijke denominaties hun toevlucht tot Herrnhut. Het was voor hen niet eenvoudig om samen ‘onder één dak’ te leven. Von Zinzendorf ging samen met zijn vrouw en kinderen eveneens in Herrnhut wonen. Hij slaagde er op den duur toch in om de groep tot een eenheid te smeden.
Aanvankelijk behoorde Von Zinzendorf nog steeds tot de Lutherse kerk. In mei 1722 beriep hij de Lutherse predikant Johann Andreas Rothe op de vacante predikantsplaats in Berthelsdorf. Rothe schreef ongeveer 18 stichtelijke boeken en dichtte zo’n 35 liederen, onder andere in 1727 het prachtige lied ‘Ich habe nun den Grund gefunden‘, in het Nederlands vertaald als ‘Ik heb de vaste grond gevonden’. In 1727 werd in samenwerking met Rothe een gemeente in Herrnhut gesticht. Deze Evangelische Broedergemeente hield zich aan de evangelisch-lutherse confessie, hoewel ze in organisatorisch opzicht onafhankelijk was van de Lutherse Kerk. Tien jaar later, in 1737, kwam het tot een breuk tussen Rothe en Von Zinzendorf. Rothe vertrok naar een andere plaats en Von Zinzendorf ging zelfstandig verder. Hij heeft vele liederen gedicht.
Von Zinzendorf droeg de zending een warm hart toe. Vanuit Herrnhut zijn veel zendelingen uitgezonden, die gingen werken onder slaven in Deens West-Indië en onder de Inuit op Groenland. Een groot aantal van deze zendelingen stierf op het zendingsveld, maar altijd weer kwamen er nieuwe zendelingen voor hen in de plaats. Het zendingswerk werd uitgebreid naar de Indianen in Noord-Amerika en naar vele andere plaatsen in de hele wereld. Het nieuwe kerkgenootschap kreeg ook afdelingen elders in Duitsland, in Denemarken, Engeland, Nederland en Rusland. Von Zinzendorf reisde veel rond. Een jaar na het overlijden van zijn vrouw hertrouwde Von Zinzendorf in 1757 met Anna Caritas Nitschmann. In 1760 overleed hij. Zijn vrouw stierf twee weken later. Zijn schoonzoon Johannes von Watteville werd de nieuwe leider van de Hernhutters.
In december 2010 had de Evangelische Broedergemeente wereldwijd ongeveer 985.000 leden.
Jesu! geh voran
1. Jesu! geh voran
auf der Lebensbahn,
Und wir wollen nicht verweilen
Dir getreulich nachzueilen;
führ uns an der Hand
bis ins Vaterland.
2. Soll’s uns hart ergehn,
lass uns feste stehn,
und auch in den schwersten Tagen
niemals über Lasten klagen;
denn durch Trübsal hier
geht der Weg zu Dir.
3. Rühret eigner Schmerz
irgend unser Herz;
kümmert uns ein fremdes Leiden –
o so gib Geduld zu beiden;
richte unsern Sinn
auf das Ende hin!
4. Ordne unsern Gang,
Liebster! lebenslang;
führst Du uns durch rauhe Wege,
gib uns auch die nöt’ge Pflege;
tu uns nach dem Lauf
deine Türe auf.
Jezus, ga vooraan
1. Jezus, ga vooraan
op de levensbaan,
en wij willen niet vertragen
om getrouw U na te jagen;
leid ons aan Uw hand
tot in ’t vaderland.
2. Al moog’ ’t moei’lijk gaan,
laat ons stevig staan,
en ook in de zwaarste dagen
nimmer over lasten klagen;
’t gaat door droef geween
naar de Hemel heen.
3. Als ons eigen hart
is vervuld met smart,
of bedroefd om and’rer lijden,
leer het klagen ons vermijden;
wijs steeds ons gemoed
op het blijvend goed!
4. Regel onze gang,
Liefste, levenslang;
brengt Gij ons op ruwe wegen,
Gij zult altoos ons verplegen;
leid ons veilig voort
naar de Hemelpoort.